Trẻ sinh mổ (bằng phương pháp phẫu thuật mổ lấy thai) thường có nguy cơ gặp các vấn đề về hô hấp cao hơn rất nhiều so với trẻ sinh thường (sinh qua đường âm đạo của mẹ). Bài viết dưới đây cung cấp cho bạn một cái nhìn khá toàn diện về vấn đề này.
Những nguyên nhân trẻ sơ sinh sinh mổ dễ gặp các bệnh về hô hấp hơn trẻ sinh thường. Bao gồm:
Quá trình sinh thường giúp làm sạch dịch trong phổi
Khi một em bé chào đời bằng phương pháp sinh thường, áp lực tự nhiên từ các cơn co bóp trong tử cung của mẹ khi chuyển dạ giúp ép dịch ối trong phổi của trẻ ra ngoài. Đây là cơ chế tự nhiên giúp phổi của trẻ sơ sinh dễ dàng mở rộng và sẵn sàng cho việc tự hô hấp sau khi ra khỏi bụng mẹ. Trong khi đó, các em bé sinh mổ lại không trải qua quá trình này. Vì vậy, dịch ối có thể vẫn còn tồn đọng trong phổi, dẫn đến bé khó thở và nguy cơ gặp các vấn đề hô hấp và khò khè sau sinh cao hơn.
Hệ miễn dịch của trẻ sinh mổ được kích hoạt chậm hơn.
Đối với trẻ sinh thường, quá trình đi qua ống sinh, bé sẽ nuốt rất nhiều lợi khuẩn tại đây. Những lợi khuẩn này khi đi vào ruột bé, có vai trò kích thích hệ vi sinh vật đường ruột và giúp hoàn thiện hệ thống miễn dịch của trẻ. Trong khi trẻ sinh mổ lại thiếu hụt quá trình này.
Mặt khác, cũng có nhiều lợi khuẩn được tìm thấy trên da của mẹ. Trẻ sinh thường sẽ được da kề da với mẹ ngay sau khi chào đời. Trong khi các em bé sinh mổ phải chờ từ 4-5 tiếng sau mới được tiếp xúc với mẹ.
Theo bác sĩ Martin Blaser từ Đại học Rutgers, việc thiếu tiếp xúc vi sinh vật sớm này có thể khiến trẻ dễ mắc các bệnh liên quan đến miễn dịch, bao gồm cả nhiễm trùng đường hô hấp.1
Một nghiên cứu khác từ Hội nghị vi sinh lâm sàng Châu Âu, các nhà khoa học đã nhận thấy trẻ sinh mổ có sự hình thành vi sinh vật có lợi chậm hơn, làm tăng nguy cơ nhiễm trùng đường hô hấp trong năm đầu đời.2
Một em bé sinh thường chỉ mất 10 ngày để hệ miễn dịch hoạt động tốt. Trong khi đó những em bé sinh mổ phải mất tới 6 tháng để hoàn thiện quá trình này.
Phổi của trẻ sinh mổ có khả năng thích nghi với môi trường bên ngoài thấp hơn
Các hóc môn giảm đau như oxytocin, adrenaline mẹ tiết ra trong quá trình chuyển dạ có tác dụng hỗ trợ phát triển phổi và hệ hô hấp của trẻ. Trong đó, Hóc môn adrelanine được tiết ra nhiều hơn trong quá trình chuyển dạ, giúp phổi của trẻ tăng khả năng trao đổi khí và thích nghi với môi trường bên ngoài. Tuy nhiên, các em bé sinh mổ đặc biệt là các bé sinh mổ chủ động (không trải qua giai đoạn chuyển dạ), các hóc môn này thường không được tiết ra đầy đủ, khiến hệ hô hấp của trẻ thiếu chuẩn bị và dễ gặp khó khăn khi hô hấp.
Phổi của trẻ sinh mô thiếu sự chuẩn bị còn do một chất gọi là surfactant. Surfactant là một loại protein được phổi sản xuất ra trong giai đoạn cuối của thai kỳ, giúp giảm sức căng bề mặt phổi và giữ cho các túi phổi khoongbij xẹp khi thở. Trẻ sinh thường có sự chuẩn bị tốt hơn về lượng surfactant do có thời gian chuyển dạ, trong khi trẻ sinh mổ chủ động thường chưa có đầy đủ lượng surfactant này. Dẫn đến việc phổi dễ bị xẹp và trẻ khó hô hấp hơn.
Trẻ sinh mổ chậm được bú sữa non
Sữa mẹ chứa rất nhiều kháng thể, đặc biệt là sữa non. Không chỉ giàu dinh dưỡng, giúp cải thiện hoạt động tiêu hóa ở trẻ, giúp bộ não phát triển mà sữa non còn được coi là “thuốc kháng sinh tự nhiên” của trẻ sơ sinh.
Khi mới sinh, bé càng bú nhiều thì càng kích thích sữa mẹ về nhanh hơn. Nếu như bé sinh thường có thể được bú mẹ ngay sau khi sinh thì bé sinh mổ phải chờ mẹ sau quá trình nằm trong phòng hồi sức. Quá trình về sữa của mẹ sinh mổ thường chậm hơn mẹ sinh thường. Có những mẹ sau sinh mổ 3-4 ngày sữa mới về, bé mới được bú những giọt sữa non đầu tiên.3
Thời gian lưu viện lâu hơn
Trẻ sinh mổ và mẹ thường được lưu viện 3-4 ngày để theo dõi tình trạng sức khỏe. Việc lưu trú lâu tại môi trường bệnh viện, vốn có rất nhiều vi khuẩn và mầm bệnh cũng là một nguy cơ tiềm ẩn khiến trẻ sinh mổ dễ mắc các bệnh hô hấp hơn trẻ sinh thường.
Các nguy cơ về hô hấp mà trẻ sinh mổ thường gặp phải
Nguy cơ hội chứng suy hô hấp
Hội chứng suy hô hấp thoáng qua ở trẻ sơ sinh là một tình trạng phổ biến hơn ở trẻ sinh mổ. Hội chứng này xảy ra khi dịch trong phổi không được giải phóng hết, khiến trẻ thở nhanh hơn bình thường để bù đắp cho sự thiếu hụt oxy. TTN thường không gây hậu quả nghiêm trọng nhưng có thể khiến trẻ cần sự hỗ trợ hô hấp trong một khoảng thời gian ngắn sau sinh, và là một dấu hiệu cho thấy phổi của trẻ chưa hoàn toàn sẵn sàng hoạt động hiệu quả.
Nguy cơ mắc bệnh hen suyễn và dị ứng
Một số nghiên cứu chỉ ra rằng trẻ sinh mổ có nguy cơ cao hơn phát triển các bệnh hô hấp mãn tính như hen suyễn và dị ứng so với trẻ sinh thường. Lý do là trẻ sinh mổ ít tiếp xúc với vi khuẩn có lợi trong đường sinh dục của mẹ, dẫn đến việc hệ miễn dịch không được kích thích để phát triển mạnh mẽ từ khi còn nhỏ. Các nghiên cứu trên quy mô lớn tại Đan Mạch, Anh và Úc cho thấy trẻ sinh mổ có nguy cơ nhập viện vì các vấn đề hô hấp cao hơn ngay từ giai đoạn sơ sinh và kéo dài đến khi trẻ lớn. Thiếu các vi khuẩn này có thể ảnh hưởng đến hệ miễn dịch và làm tăng nguy cơ dị ứng, hen suyễn, và các bệnh lý hô hấp về sau.4
Xem thêm:
Liệu pháp vỗ rung long đờm chữa khò khè cho trẻ sơ sinh sinh mổ
Top 5 Sai Lầm Thường Gặp Khi Vỗ Rung Long Đờm Cho Trẻ
Kết luận
Trẻ sinh mổ dễ gặp các vấn đề hô hấp hơn trẻ sinh thường vì không trải qua quá trình chuyển dạ tự nhiên, không được thúc đẩy giải phóng dịch ối trong phổi, và thiếu sự chuẩn bị của hệ miễn dịch do thiếu tiếp xúc với các vi khuẩn có lợi. Những vấn đề này có thể gây ra các bệnh lý hô hấp ngay sau sinh và có khả năng kéo dài trong những năm đầu đời của trẻ. Tuy nhiên, hiện nay y học hiện đại đã có nhiều biện pháp hỗ trợ hô hấp kịp thời cho trẻ sinh mổ, giúp giảm thiểu nguy cơ và đảm bảo sự phát triển khỏe mạnh cho các bé.
Xem thêm: Cách chăm sóc trẻ sơ sinh bị khò khè
- https://www.rutgers.edu/news/hidden-reason-children-born-c-section-are-more-likely-develop-asthma ↩︎
- https://medibulletin.com/c-section-babies-more-prone-to-respiratory-illnesses-in-first-year/ ↩︎
- https://tinhuytthue.vn/tin-tuc-trong-nuoc/kh-cn/tai-sao-tre-sinh-mo-de-mac-benh-h-ocirchap-hon-tre-sinh-thuong.html ↩︎
- https://www.center4research.org/c-section-birth-health-risks/ ↩︎